Geniz akıntısı insanın boğazında akıntı toplandığını hissetmesi ya da burnun gerisinden akıntının aktığının farkına varmasıdır.
Sağlıklı bir insanda bir günde burun ve sinüsleri kaplayan mukozadan 250- 500 ml burun salgısı üretilir. Mukozayı kaplayan tüyler sayesinde bu akıntı burnun gerisine oradan da yemek borusuna gönderilir. Bu salgı mukozayı temizler, nemlendirir ve enfeksiyonlara karşı bir bariyer oluşturur. Yani sağlıklı insanda da aslında fizyolojik bir geniz akıntısı vardır. İnsanı aslında rahatsız eden normal geniz akıntısı değil, patolojik hale gelmiş geniz akıntısıdır ya da boğazda oluşan tahrişin geniz akıntısı gibi hissedilmesidir.
Sağlıklı Olmayan Salgılar Ne Zaman Görülür?
Artmış ve koyulaşmış genize giden burun salgıları, soğuk algınlığı, grip (üst solunum yolu viral enfeksiyonu), alerji, soğuk hava, parlak güneş ışığı, hassasiyet yapan belli gıdalar ve baharatlar, gebelik ve hormonal değişiklikler, doğum kontrol hapları ve bazı tansiyon ilaçlarının da içinde olduğu ilaçlar, ve burun içi kemik eğriliği gibi durumlarda görülür. Vazomotor nezle sıklıkla allerji ile karıştırılan aşırı salgılı ve tıkalı burun şikayeti yapan bir hastalıkdır. Artmış kalın salgı sıklıkla hava sirkülasyonunun klimalarla yapıldığı pencerelerin açılmadığı binalarda yaşayan ve çalışanlarda da görülür. Bunun yanında sinüs ve burun enfeksiyonlarında ve kümes hayvanlarının ürünlerine karşı oluşan allerjilerde de görülmektedir. Eğer soğuk algınlığında ki salgı zaman içinde kalınlaşıp sarı, yeşil renk almaya başlıyorsa ve çocuklarda tek bir burun deliğinde varsa büyük olasılıkla bakterilerin yol açtığı bir yabancı cismin belirtisi olabilir( boncuk, nohut, oyuncak parçası gibi)
Artmış geniz akıntısının en yaygın nedeni allerjidir. Kirli havalı büyük şehirlerde yaşayanlarda ve özellikle çocuklarda geniz akıntısı hissi varsa allerjiyi araştırmak gerekir . Çocuklarda bu tür durumlarda genizeti hastalığı da benzeri yakınmaları yapabileceği için mutlaka değerlendirilmelidir.
Akıntının koyulaşması gibi azalması da rahatsızlık verir. Salgının azalması nedenleri şunlardır:
Uzun süre irritan maddelere maruz kalmak burnu kurutup mukozanın zarar görmesine yol açar. (sigara dumanı, endüstriel dumanlar, araba dumanları). Salgı azaldığında normalden daha kalındır ve yanlış olarak artmış hissi verir. Yapısal bozukluklar (burun septumu düzensizlikleri) hava akımını değiştirerek burun mukozasının kurumasına neden olur.(Yapısal bozukluğa bağlı olarak salgıyı arttırır veya azaltır.) Yaşın ilerlemesiyle mukozalar büzüşür ve kurur. Bu normalden daha az ve kalın salgı yapılmasına ve insanda geniz akıntısı hissine yol açar.
Reflü Hastalığı ve Yutma Bozuklukları
Midedeki besinlerin veya asidin yemek borusuna veya boğaza geri geldiği hastalık reflü de geniz akıntısı hissi yaratır. Reflüyü tetikleyen mide asidini arttırıcı ve düzensiz beslenme boğaz mukozasını tahriş ederek geniz akıntısı hissi yaratır. İlerleyen yaşla birlikte yutma kaslarının güçsüzleşmesi ve koordinasyonunun bozulması da akıntının boğazda göllenmesine yol açar. Stres ve sinirlilik de yutma refleksini bozarak boğazda takılma hissi yaratır.
Geniz Akıntısının Tedavisi
Geniz akıntısı tek bir hastalık değil bir çok farklı hastalığın bulgusu olduğu için tedaviden önce mutlaka nedeni saptayıp tanı koymak gerekir. Bir KBB hekimi tam bir değerlendirme ve endoskopik muayene yapmalıdır. Sinüzit ya da septum deviasyonu, burun eti(konka) şişliklerinden şüpheleniliyorsa paranasal sinüs tomografisi çekilebilir. Allerji düşünüldüğünde ilgili allerji testleri yapılmalıdır. Araştırılan rahatsızlığa göre ilgili inceleme yapılır bazen gerekirse reflü gibi durumlarda bir dahiliye uzmanından da yardım alınabilir.
Allerji sinüzit, reflü gibi durumlarda öncelikle uzun süreli ilaç tedavileri uygulanır.
Ancak burnu yapısal olarak tıkayan kemik eğriliği (septum deviasyonu), burun eti şişliği (konka hipertrofisi) ya da kronikleşmiş sinüzit rahatsızlıklarda tedavi olarak ameliyat seçeneği söz konusudur.
Her zaman bu kadar ciddi tedaviler gerekmeyebilir, bol bol su içmek, sigarayı bırakmak, kahve ve çayı sınırlandırmak, asid salgısını tetikleyen gıdaları tüketmemek , kişiyi rahatsız eden allerjenlerden uzak durmak, aşırı kilolu kişilerde kilo vermek gibi sağlıklı yaşam davranışları geniz akıntısını normale döndürebilir.